Thực tế phũ phàng thách thức đàm phán Vatican và Bắc Kinh

Ma Yinglin, một giám mục do chính quyền bổ nhiệm và là chủ tịch hội đồng giám mục do chính quyền hậu thuẫn, phong chức cho một tân linh mục hôm 24-5. Một bản tin về các cuộc hội đàm giữa Trung Quốc và Vatican cho biết Đức cha Ma là một trong bốn giám mục được Đức Thánh cha Phanxicô công nhận.

Hy vọng dâng cao tại Vatican trước một thỏa thuận mang tính lịch sử với Bắc Kinh về việc bổ nhiệm các giám mục nhưng có nhiều trở ngại kể cả việc các giáo sĩ có bạn gái và có con cái, những hành vi tình dục sai trái và sự ủng hộ thái quá cho đảng Cộng sản cầm quyền vẫn còn đó.

Ngoài ra còn có thêm những vấn đề rạn nứt ngày càng lớn trong nội bộ giáo hội thầm lặng với các tín hữu quan ngại về một thỏa thuận giữa Tòa Thánh và đảng Cộng sản vốn đều đặn mở các chiến dịch đàn áp. Còn có một vấn đề nổi lên nữa là có ít nhất hai giám mục thuộc giáo hội thầm lặng ‘được phong chức’ mà không có sự chuẩn thuận của Vatican hoặc của chính quyền Trung Quốc.

Hai bên buộc phải khởi động lại các cuộc hội đàm ở Rôma cuối tuần này nhưng các bản tin gần đây nói về “một nỗ lực cuối cùng” để ký kết thỏa thuận này sẽ sắp xảy ra đã bị rò rỉ bởi các nguồn tin thân cận với cả Tòa Thánh và ở Trung Quốc.

Mặc dù Đức Giáo hoàng Phanxicô nói hôm 2-10 rằng các cuộc hội đàm sẽ tiến triển chậm, nhưng người ta đã thấy có một sự chia rẽ trước khi một thỏa thuận diễn ra với các cuộc phong chức bí mật mới đây của ít nhất là hai giám mục thuộc giáo hội thầm lặng mà không có sự đồng ý của Vatican hồi tháng Chín.

Vấn đề giữa Vatican và Bắc Kinh là tình trạng tám giám mục do Hội yêu nước Trung Quốc bị chính quyền lũng đoạn bổ nhiệm. Trung Quốc đang yêu cầu Vatican tha thứ cho cả thảy tám giám mục, những vị này chịu chức với sự chỉ định của chính quyền, và trao quyền cho họ trông coi giáo phận.

Trong tám vị đó, tin tức cho biết bốn vị đã được Vatican chuẩn thuận gồm Ma Yinglin của giáo phận Kunming, Guo Jincai của giáo phận Chengde, Yue Fusheng của giáo phận Harbin và Tu Shihua của giáo phận Puqi.

Những người khác gặp phải khó khăn trong lãnh đạo như Lei Shiyin, giám mục bị cách quyền của giáo phận Leshan, và Liu Xinhong, giám mục của giáo phận Anhui, vị này bị cho là có nhiều bạn gái và con cái.

Một trở ngại khác là ứng viên giám mục Cha Lei Jiapei của giáo phận Xichang đựơc bầu năm 2010 và bị đồn là đã chịu chức cuối tháng 11. Tòa Thánh chưa chấp thuận trường hợp của vị này nhưng đã bổ nhiệm ngài làm giám quản tông tòa năm 2015. Người ta cũng đồn rằng ứng viên giám mục không uy tín này có vấn đề “hành vi tình dục sai trái” khiến cho Vatican rút lại sự đề cử cho ông.

“Toàn bộ giáo phận và chính quyền cũng biết rằng đây là một vấn đề khó khăn để giải quyết vì ngày càng có nhiều phản đối chống lại ông”, một nguồn tin ở Xichang cho biết.

Cha Lei cũng khét tiếng trong giới Công giáo trên cả nước vì hành động phạm thánh của mình sau khi một đoạn video cho thấy ông mặc áo lễ hát các bài hát Cộng sản trên sân khấu năm 2011.

Hai giám mục còn lại: Zhan Xilu, giám mục của giáo phận Mindong, và Huang Bingzhang, giám mục bị rút phép thông công của giáo phận Shantou, đang đứng đầu các giáo phận đã có một giám mục được Vatican chuẩn thuận coi sóc.

“Tha tội là chỉ tha thứ tội mà các giám mục này phạm phải vì chịu chức mà không có sự chuẩn thuận của giáo hoàng. Nó không có nghĩa là công nhận họ là giám mục”, một nhà nghiên cứu ở Bắc Kinh yêu cầu không nêu tên nói với ucanews.com.

“Ngay cả khi Đức Giáo hoàng đã công nhận bốn giám mục đó, điều đó không có nghĩa là họ có quyền cai quản giáo phận. Đã có nhiều vụ như thế này trước đây và điều này được cho là đã được giải quyết trong các cuộc đàm phán,” nhà nghiên cứu nói.

Một nguồn tin của Vatican cho biết một bản tin trích lời ba người biết rõ các cuộc hội đàm nói rằng các cuộc hội đàm về việc bổ nhiệm các tân giám mục nhắm vào các giáo phận Chengdu và Changzhi là sai.

Thực tế, cả hai bên đã chấp thuận hai ứng viên. Đức cha tân cử Joseph Tang Yuange của giáo phận Chengdu nhận được chuẩn thuận tháng 10-2015, ngay sau khi một phái đoàn Vatican gồm sáu thành viên thăm Bắc Kinh; và Đức cha tân cử Peter Ding Lingbin của Changzhi cũng nhận được sự chuẩn y của Đức Giáo hoàng trước khi ngài được bầu hồi tháng 12-2013.

“Thay vì cùng thông báo kết quả hội đàm, tin tức rò rỉ cố trình bày các sự việc đã được đúc kết. Điều đó sẽ khiến cho hai bên, hoặc ít nhất một bên, không vui”, nhà nghiên cứu nói với ucanews.com.

Hôm 21-10, một phát ngôn viên chính quyền Trung Quốc đơn giản nhắc lại ước muốn cải thiện đối thoại mang tính xây dựng nhưng trang mạng tổng hợp tin tức và bình luận Guancha đăng một bình luận khiêu khích hỏi rằng giáo hội thầm lặng có cảm thấy đau đớn không vì Vatican hiện sắp công nhận bốn giám mục do chính quyền bổ nhiệm.

‘Bước nhảy vọt về phía trước’

Yuan Quan, một nhà báo giữ chuyên mục của Guancha, cho biết việc công nhận này sẽ là “bước nhảy vọt về phía trước” trong vấn đề bổ nhiệm giám mục và “có ý nghĩa đặc biệt cho việc bình thường hóa” khi bốn giám mục tất cả là những người ủng hộ trung thành của nguyên tắc giáo hội độc lập.

Ba trong số bốn vị này giữ chức phó chủ tịch Hội Yêu nước Công giáo Trung Quốc (CPA) và Đức cha Tu 97 tuổi là nhà lý luận có kiến thức uyên thâm về nguyên tắc giáo hội độc lập, ông nói.

Thư mục vụ của Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI gửi người Công giáo Trung Quốc năm 2007 nói rằng CPA là không thích hợp với học thuyết của Giáo hội. Tổ chức này ủng hộ một nguyên tắc giáo hội độc lập với bất kỳ ảnh hưởng ngoại bang nào và nó bị cáo buộc kiểm soát giáo hội cho nhà cầm quyền.

Một người Công giáo thuộc giáo hội thầm lặng nói với ucanews.com rằng họ không biết phải làm gì vì sợ rằng vị giám mục do nhà nước hậu thuẫn trong giáo phận của họ hiện được cả chính quyền và Vatican chấp thuận sẽ trả thù họ.