Lễ Giáng Sinh trong lịch sử Hội Thánh
Lễ Giáng Sinh cử hành từ lúc nào? Vì sao ngày lễ Giáng Sinh có đến 4 thánh lễ khác nhau? Thủy Tiên, TPHCM
Trả lời của linh mục Giuse Phạm Đình Ái, dòng Thánh Thể: Trong lịch sử của Giáo hội, lễ Chúa Giáng Sinh và mùa Giáng Sinh chỉ phát triển từ thế kỷ IV, trong khi đó, lễ Phục Sinh và mùa Phục Sinh lại được cử hành sớm hơn rất nhiều. Tại Rôma, vào năm 354, Ðức Giáo Hoàng Liberio đã công bố ngày 25.12 là ngày chính thức để cử hành lễ Giáng Sinh, nhằm kính mừng sinh nhật của Chúa Giêsu là mặt trời công chính, thay thế cho ngày lễ tôn vinh thần mặt trời không bao giờ chết (natale solis invicti) của dân Rôma ngoại giáo
Ðến thế kỷ V, Hội Thánh thêm “Thánh lễ nửa đêm” vào ngày Giáng Sinh. Tại Rôma, thánh lễ này được cử hành tại hang đá của Vương cung Thánh đường Ðức Bà Cả (Basilica Sanctae Mariae Maioris). Ngôi thánh đường này vốn được xây dựng hồi thế kỷ IV dưới thời Ðức Giáo Hoàng Liberio nên mang tên là Vương cung Thánh đường Liberio. Sau Công đồng Epheso (431), đại thánh đường này được đổi tên thành Vương cung Thánh đường Ðức Bà Cả, khi Ðức Giáo Hoàng Sixto III (432-440) cho xây dựng lại và cung hiến cho Ðức Maria, vì Công đồng này tuyên bố tín điều Ðức Maria là Thánh mẫu Thiên Chúa (Theotokos). Từ thế kỷ VII, người ta tôn kính 5 tấm ván nhỏ bằng gỗ ở đó được cho là di vật của máng cỏ nơi Chúa Giêsu hạ sinh (những thanh gỗ mỏng được đặt dưới bàn thờ chính). Vì thế, thánh đường Ðức Bà Cả là nhà thờ Giáng Sinh của Rôma. Giám mục của Rôma là Ðức Giáo Hoàng sẽ đến thăm ngôi thánh đường này vào dịp Giáng Sinh để chủ tọa giờ kinh và cử hành thánh lễ nửa đêm. Thế kỷ VI, “Thánh lễ lúc rạng đông” được thêm vào và được Ðức Giáo Hoàng cử hành tại nhà thờ Thánh Anastasia.
Truyền thống cử hành ba lễ Giáng Sinh vẫn tiếp tục cho đến nay, với những bản văn phụng vụ cụ thể được Hội Thánh trình bày trong Sách Lễ và Sách Bài Ðọc, theo quy định trong Bộ Giáo Luật 1983 hiện nay (số 905§1 và 951§1). Tuy nhiên, đây chỉ là khuyến khích chứ không bắt buộc. Nghĩa là linh mục có thể cử hành một hay hai thánh lễ tùy thuộc hoàn cảnh mục vụ. Công thức thánh lễ được sử dụng phải phù hợp với giờ giấc trong ngày: thánh lễ ban đêm diễn ra lúc đêm tối, thánh lễ thứ hai lúc trời rạng sáng và thánh lễ thứ ba được cử hành trong ngày. Dựa theo bản văn Tin Mừng được công bố trong ba thánh lễ, “Thánh lễ ban đêm” được gọi là “Thánh lễ thiên thần”, bởi vì các thiên thần đã đến loan tin cho các mục đồng về cuộc hạ sinh của Ðấng Cứu Ðộ và các thiên thần đã hát ca chúc tụng Thiên Chúa (Lc 2,1-14). “Thánh lễ rạng đông” được gọi là “Thánh lễ của mục đồng” vì những người này đi tìm Hài Nhi Giêsu, rồi sau khi đã tìm thấy Ngài, họ tôn vinh và chúc tụng Chúa liên quan đến tất cả những gì đã thấy và đã nghe (Lc 2,15-20). “Thánh lễ ban ngày” được gọi là “Thánh lễ của Ngôi lời Thiên Chúa”, vì bài tựa ngôn của Thánh Gioan trình bày Ðức Giêsu vừa mới ra đời chính là Ngôi Lời Vĩnh Cửu của Thiên Chúa đã làm người và cư ngụ giữa chúng ta (Ga 1,14).
Sau này Hội Thánh mới thêm vào Thánh lễ Vọng Giáng Sinh khi thấy được giá trị của giờ canh thức trước các lễ trọng. Nhiều người thường hiểu lầm thánh lễ Vọng Giáng Sinh với thánh lễ ban đêm. Thực ra, đây là hai thánh lễ với bài lễ khác nhau và thời điểm cử hành cũng khác nhau. Lễ Vọng Giáng Sinh không cử hành vào ban đêm, nhưng bắt đầu từ chiều ngày hôm trước (tức ngày 24.12) với Kinh Chiều I. Lúc này, chúng ta đã chính thức ra khỏi Mùa Vọng và bước vào Mùa Giáng Sinh rồi.
