Chung quanh quyết định của Đức Thánh Cha sửa đổi 2 khoản giáo luật về Opus Dei

Vài nét về Opus Dei

Nhưng Opus Dei là gì? Đối với Việt Nam, cũng như phần lớn các nước Á châu, tổ chức này có phần xa lạ, hầu như không có hoạt động gì ngoài trường hợp ở Nhật Bản và Philippines.

Opus Dei thường được định nghĩa là một Giám hạt tòng nhân của Giáo Hội giúp tìm thấy Chúa Kitô nơi công việc trong đời sống gia đình và các hoạt động thông thường khác, nhất là qua sự thánh hóa việc làm.

Giám hạt này do thánh Josémaría Escrivà de Balaguer (1902-1975) người Tây Ban Nha thành lập ngày 2/10/1928, để “phổ biến sứ điệp theo đó công việc và những hoàn cảnh bình thường là những cơ hội gặp gỡ Thiên Chúa và phục vụ tha nhân, để cải tiến xã hội”, tóm lại là để nên thánh.

Cha Escrivà vốn là một luật gia và chuyên gia về giáo luật. Ngài mở trung tâm đầu tiên ở Madrid, thủ đô Tây Ban Nha năm 1933, như một Học viện về luật khoa và kiến trúc. Opus Dei ban đầu là một tu hội đời và về sau phát triển sang nhiều nước. Do nhu cầu tông đồ, năm 1982, với Tự sắc “Ut Sit”, thánh Gioan Phaolô II Giáo Hoàng nâng tổ chức này thành một Giám hạt tòng nhân, có thể ví phần nào giống như một giáo phận không có lãnh thổ.

Theo Niên Giám năm 2022 của Tòa Thánh, Opus Dei đảm trách 1.975 nhà thờ và Trung tâm mục vụ, với gần 2.115 linh mục, 127 chủng sinh và hơn 93.500 giáo dân.

Các thành phần

Trong số giáo dân vừa nói, 60% là phụ nữ. Các thành viên giáo dân được phân làm 2 loại chính: các thành viên chính ngạch (numerari) chiếm 27%, họ sống độc thân tông đồ, ngoài công việc chuyên nghiệp, họ còn phục vụ những nhu cầu thiêng liêng của các tín hữu khác trong Giám hạt và tất cả những người tham gia những hoạt động huấn luyện của Opus. Họ sống trong các trung tâm của Opus Dei và sẵn sàng di chuyển vì nhu cầu tông đồ. Vì đảm nhận công tác huấn luyện, họ là những người tốt nghiệp đại học.

Trong số các phụ nữ có những người “chính ngạch trợ tá”, giữ nhiệm vụ chăm sóc các trung tâm của Opus Dei.

Ngoài ra, những thành viên tháp nhập (aggregati) sống độc thân tông đồ và cũng có thể không phải là người tốt nghiệp đại học.

Sau cùng là các thành viên ngoại ngạch (supernumerari), có thể có gia đình hoặc độc thân. Họ tham gia cùng công việc tông đồ nhưng trong những hoàn cảnh của một cuộc sống chăm lo gia đình của mình.

Những người ngoại ngạch không được đề nghị làm di chúc cho Opus Dei, trong khi những người chính ngạch và tháp nhập được đề nghị, nhưng có thể dung hợp với những đòi hỏi của gia đình máu mủ của mình.

Các linh mục triều cũng có thể liên kết với Opus Dei.

Còn các giáo sĩ của Opus Dei là những người xuất thân từ những giáo dân Opus Dei, sau nhiều năm trong Giám hạt, họ sẵn sàng trở thành linh mục, theo lời mời của Bề trên Giám hạt.

Cho đến nay, Opus có 1 hiển thánh, 2 chân phước gồm chân phước Álvaro del Portillo và nữ chân phước Guadalupe Ortiz de Landazuri (2019), 16 án phong chân phước đang tiến hành.

Sự chiếu cố của Đức Thánh Cha đối với Opus Dei

Trong chương trình cải tổ Giáo Hội, Đức Thánh Cha Phanxicô chiếu cố đến Opus Dei từ năm ngoái:

- Ngày 22/7 năm ngoái (2022), ngài công bố tự sắc tựa đề “Để bảo vệ đoàn sủng” (Ad charisma tuendum), trong đó ngài quy định rằng từ nay Giám hạt Opus Dei thuộc Bộ giáo sĩ, thay vì Bộ Giám Mục, và hàng năm Bề trên Giám hạt phải gửi về bộ giáo sĩ một bản tường trình về tình trạng Giám hạt và việc thi hành các hoạt động tông đồ. Tiếp đến, Bề trên Giám hạt sẽ không có chức Giám Mục, nhưng vì lý do chức vụ, vị bề trên được dùng tước hiệu “Đức ông”, cấp cao nhất, gọi là “Công chứng viên tông tòa ngoại ngạch” (Protonotario apostolico sopranumerario).

Trong thư gửi toàn thể các thành viên trong Giám hạt, Đức ông Fernando Ocáriz tuyên bố chấp nhận quyết định của Đức Thánh Cha với tình con thảo và mời gọi các thành viên coi đây là “một lời mời gọi mỗi người hiểu sâu xa tinh thần mà Chúa ban cho vị sáng lập và để chia sẻ với nhiều người trong môi trường gia đình, nghề nghiệp và xã hội”. Đức ông Ocáriz cũng nhìn nhận rằng “chức Giám mục đã và hiện không cần thiết để hướng dẫn Giám hạt”.

Bắt đầu chương trình cải tổ

Tiếp theo đó, ngày 12/4 năm nay (2023), Giám hạt tòng nhân Opus Dei bắt đầu nhóm Hội nghị đặc biệt tại Roma trong 3 ngày để thích ứng quy chế của Giám hạt với Tự sắc “Ad Charisma Tuendam”, Để bảo vệ đoàn sủng, trong đó Đức Thánh Cha Phanxicô yêu cầu canh tân một số điểm liên quan đến sứ mạng và đời sống của Giám hạt.

Tham dự khóa họp có 274 thành viên đến từ 5 châu, trong đó có 126 nữ và 148 nam, trong số này có 90 linh mục. Một nửa số tham dự viên là người Âu châu, Mỹ châu chiếm 36%, Phi châu chiếm 6,6% và Á Châu có 6,2%.

Đức Thánh Cha cũng yêu cầu thích ứng Quy chế của Giám hạt qua một Tổng hội và đệ trình Tòa Thánh phê chuẩn.

Theo chương trình, Giám hạt Opus Dei sẽ nhóm Tổng hội vào năm 2025 để thông qua quy chế mới hầu đệ trình cho Tòa Thánh cứu xét và phê chuẩn.

Tự sắc mới của Đức Thánh Cha

Tự sắc của Đức Thánh Cha mới công bố ngày 8/8 vừa qua (2022), qua đó Đức Thánh Cha thay đổi 2 khoản giáo luật số 295 và 296 và quy định Giám hạt tòng nhân Opus Dei “từ nay được đồng hóa với các hiệp hội giáo sĩ công (pubblica) và theo luật Giáo Hoàng, có quyền nhận các giáo sĩ nhập tịch và quy chế có thể được Tòa Thánh phê chuẩn hoặc ban hành. Vị Bề trên Giám hạt hành động trong tư cách là vị điều hợp, có năng quyền của một vị Bản quyền. Giám hạt được điều hành theo quy chế do Tòa Thánh ban hành. Bề trên Giám hạt phải lo liệu việc huấn luyện tinh thần cũng như việc cấp dưỡng cho các thành viên”.

Điều thứ 296 liên quan đến các giáo dân tham gia vào hoạt động tông đồ của Giám hạt tòng nhân, qua các hợp đồng ký kết với Giám hạt. Sự cộng tác và các nghĩa vụ chính yếu được xác định rõ ràng trong quy chế”.

Phản ứng

Trong khi nhiều báo chí coi quyết định vừa qua của Đức Thánh Cha là “cắt giảm các đặc ân của Opus Dei”, hoặc là “cắt cánh” tổ chức này, thì ngày 10/8 vừa qua thì Bề trên Opus Dei, Đức ông Fernando Ocáriz, gửi thư cho toàn Giám hạt, bày tỏ sự đón nhận “trong tinh thần chân thành vâng phục con thảo đối với những quyết định của Đức Thánh Cha” về Giám hạt này đồng thời yêu cầu các thành viên của Giám hạt hiệp nhất với nhau trong cùng thái độ như vậy. Đức ông khẳng định rằng “Chúa Thánh Thần hướng dẫn chúng ta trong mọi lúc vì Opus Dei là một thực tại của Thiên Chúa và của Giáo Hội”. Qua cách thế đó, các tín hữu của Giám hạt sống tinh thần của Đấng Sáng lập là thánh Josémaría, “luôn hiệp nhất với Đức Giáo Hoàng”.

Đức ông Bề trên Ocáriz cũng nhắc đến tiến trình thực hiện quy chế của Giám hạt đang tiến vào giai đoạn chót và cho biết Tự Sắc mới của Đức Thánh Cha sẽ được để ý trong việc thích ứng quy chế. Ngài cũng xin các thành viên cầu nguyện để công việc này được tiến hành tốt đẹp.

Thư của Đức ông Ocáriz tái kêu gọi hiệp nhất với Đức Thánh Cha và bày tỏ ước muốn tất cả các thành viên Opus Dei củng cố tâm tình con thảo đối với Giáo Hội, gần gũi với tất cả mọi anh chị em. Ngài khích lệ các tín hữu của Giám hạt tiếp tục là “những tông đồ quảng đại gieo rắc sự cảm thông và bác ái, với niềm vui mà cuộc gặp gỡ với Chúa mang lại”.

Nhắc đến sự thay đổi của Đức Thánh Cha về khoản giáo luật số 296, Đức ông Fernando Ocáriz nhấn mạnh rằng các thành viên giáo dân của Opus Dei là “các tín hữu của giáo phận nơi họ sinh sống, như bất kỳ tín hữu Công Giáo nào khác. Họ cũng là thành viên của gia đình thiêng liêng là Opus Dei nhờ một ơn gọi đặc biệt”.