Tinh thần của con người

Tinh thần của con người
 

Tinh thần của con người là gì?

Theo nghĩa chữ, “tinh” là tuyệt hảo; “thần” là phần thiêng liêng. Tinh thần là phần tuyệt hảo thiêng liêng. Mỗi hệ tư tưởng định nghĩa tinh thần cách khác nhau. Ví dụ hệ tư tưởng duy vật cho phần tuyệt hảo của con người là do vật chất tự tiến hóa mà thành. Hệ tư tưởng duy tâm lại cho rằng tinh thần con người hoàn toàn do Đấng Tối cao dựng nên và không liên quan gì đến thể xác.

Theo định nghĩa thông thường, tinh thần là tổng thể nói chung những ý nghĩ, tình cảm, những hoạt động thuộc về đời sống nội tâm của con người như tình yêu, tự do, niềm vui, hạnh phúc, chân thiện mỹ… (x. Viện Ngôn ngữ, Từ điển Tiếng Việt, 2013, tr. 1281). Theo Công giáo, tinh thần là nguyên lý làm cho thân xác con người sống và hoạt động. Thiên Chúa là tinh thần thuần túy, tuyệt đối, là nguồn của mọi giá trị như tình yêu, tự do, chân thiện mỹ… Còn con người có tinh thần tương đối vì nhận được các giá trị đó từ Thiên Chúa (x. HĐGMVN, Từ điển Công giáo, 2019, tr. 892).

Nhiều người đã lầm lẫn linh hồn với tinh thần. Nhiều khi còn tưởng lầm cả hai có cùng một nội dung như nhau. Chúng ta nên phân biệt Thiên Chúa là tinh thần tuyệt đối tự hữu; còn các thiên thần, quỷ dữ là các tinh thần tương đối được Chúa dựng nên, nhưng thuần túy vì không có thân xác vật chất. Đó là những thực thể hiện hữu. Con người có tinh thần tương đối với các hoạt động và giá trị giống như Thiên Chúa ban cho các thiên thần, nhưng vì có thân xác là vật chất thay đổi từng giây phút, nên chính tinh thần này định hình cho mọi hoạt động của thân xác con người và vật chất mà họ sở hữu để tạo nên những giá trị vĩnh hằng. Vì thế, tinh thần của con người cũng được gọi là linh hồn. Đó là phần thiêng liêng của con người.

Những khám phá mới của khoa học cho ta biết thân xác vật chất con người thay đổi từng ngày nơi các tế bào, thay đổi từng giây nơi các chất nguyên tố như Carbon, Hydro, Oxy, Nitơ và các hạt thấp hơn như proton, neutron, electron. Vậy cái gì khiến ta vẫn luôn là một con người trong khi vật chất đổi thay? Cái gì khiến mỗi người vẫn ý thức mình là một ngôi vị, một chủ thể trong suốt cuộc đời?

Cái nối kết và định hình cho vật chất trong con người chính là tinh thần.

Nhờ tinh thần, con người biết suy tư, phân tích, tổng hợp, phán đoán, chọn lựa, quyết định, cảm nhận. Đây là những tài năng của tinh thần giúp cho con người trở thành trung tâm của vũ trụ vật chất và bá chủ vạn vật, hòa nhập với muôn loài.

Tinh thần con người có đặc tính tự do, luôn mở ra với tinh thần tuyệt đối là Thiên Chúa, để đón nhận những giá trị hiện hữu tích cực, và cũng có thể đóng kín với Đấng đó, từ chối những ân huệ Ngài ban… Khi đó, các giá trị tích cực sẽ biến thành tiêu cực: tình yêu thành hận thù, tự do thành nô lệ, hạnh phúc thành bất hạnh, thậm chí sự sống thành sự chết. Điều này gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe và sự sống.

Ngoài ra, tinh thần con người cũng có thể mở ra và bị tác động bởi các loại tinh thần khác như quỷ dữ, tà ma.

 Tinh thần định hình cho vật chất

Khi dùng tinh thần đưa những ý tưởng, ước muốn trong sáng hay vẩn đục, tình yêu cao thượng hay đồi trụy, ý chí mạnh mẽ hay nhu nhược… để thực hiện những hoạt động thường ngày hay tương tác với vật chất, là ta đang định hình cho chúng.

Các bữa ăn linh đình hay đạm bạc, quần áo lụa là hay vải thô, đồ dùng nhà cửa xe cộ sang trọng hay đơn giản…, tất cả rồi sẽ qua đi, tan biến theo thời gian, nhưng chúng được định hình khi mỗi người sử dụng chúng với tinh thần nào. Mỗi giá trị tích cực đều ghi một điểm sáng trong linh hồn của ta, hoặc hành động tiêu cực đều ghi một điểm tối mà ta phải tẩy sạch, nếu muốn sống hạnh phúc trọn vẹn với Chúa sau khi chết, như Lazarô trong lòng ông Abraham theo dụ ngôn Tin Mừng của Chúa Giêsu (x. Lc 16,19-31) và lời cảnh báo của tiên tri Amos (x. Am 6,1.4-7).

Nếu tinh thần định hình cho thể chất thì tinh thần cũng tác động đến sức khỏe toàn diện của con người, nghĩa là vào tất cả các lĩnh vực như thể chất, tâm thần, tâm lý, tâm linh. Ví dụ trời nóng quá hay lạnh quá, suy nghĩ căng thẳng quá, buồn giận hay ghen quá, tội lỗi nhiều quá… đều ảnh hưởng đến thể xác và gây nên bệnh tật. Ngược lại, những trải nghiệm thực tế cho thấy tinh thần có thể tạo nên những sự chữa lành kỳ diệu, vượt ngoài sự lý giải của khoa học.

Chúng ta rất giàu về thời giờ, ân huệ, tài năng và các phương tiện vật chất. Tuy nhiên, nhiều người lại đang có thái độ sống hưởng thụ, ích kỷ, chỉ biết có bản thân mình, phung phí các nguồn lực đó cho những đam mê, nghiện ngập, như ông nhà giàu trong dụ ngôn “ông nhà giàu và anh Lazarô nghèo khó”. Ta không quản lý tốt gia sản của Cha Trên Trời nên không phát huy được hiệu quả của chúng, để tạo nên thiên đường cho mình cũng như cho người khác.

Thánh Phaolô khuyên nhủ: “Hãy tuân giữ điều răn của Chúa mà sống cho tinh tuyền, không chi đáng trách, cho đến ngày Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta xuất hiện” (x. Tm 6,11-16). Như lời của thánh nhân, mỗi người hãy tạo nên thật nhiều điểm sáng trong từng ngày sống còn lại của đời mình. Nhờ đó sẽ loại trừ và tẩy rửa những điểm tối bẩn trong hồn, để một ngày nào đó, có khi ngay trong cuộc đời trần thế, ta đã tẩy sạch tinh thần của mình để cảm nhận được tình trạng thiên đường.

Ai cũng mong ước thiên đường nhưng ít ai ngờ rằng có thể tạo thành nó ngay từ lúc này nhờ tinh thần của mình.

“... Mỗi giá trị tích cực đều ghi một điểm sáng trong linh hồn của ta; hoặc hành động tiêu cực đều ghi một điểm tối mà ta phải tẩy sạch...”