Hiệp hành trong giáo dục đức tin: Sứ mạng của người giáo lý viên

Hiệp hành trong giáo dục đức tin: Sứ mạng của người giáo lý viên
 

Hiệp Hành: Tinh thần của một Giáo hội mới

Hiệp hành không phải là một chiến lược mục vụ mới, mà là sự trở về với bản chất sâu xa của Giáo hội, phản chiếu chính mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi. Trong Ba Ngôi, Cha, Con và Thánh Thần luôn hiệp thông trọn vẹn, cùng tham gia vào công trình sáng tạo và cứu độ. Vì vậy, một Giáo hội hiệp hành chính là một cộng đoàn biết cùng nhau bước đi, cùng nhau lắng nghe tiếng Chúa Thánh Thần đang hành động nơi mỗi người, lắng nghe nhau và lắng nghe những dấu chỉ của thời đại. Điều này đòi hỏi một sự chuyển đổi văn hóa, cơ chế và tâm thức sâu sắc, từ mô hình “một chiều” sang mô hình “cùng tham gia, cùng trách nhiệm”.

Ba từ khóa đã được xác định làm kim chỉ nam cho tiến trình này: hiệp thông, tham gia và sứ vụ. Hiệp thông là nền tảng, xuất phát từ sự hiệp nhất với Ba Ngôi Thiên Chúa; tham gia là phương thức, trong đó mọi thành phần Dân Chúa đều được mời gọi đóng góp tài năng và ơn gọi của mình; và sứ vụ là mục đích, để Giáo hội có thể làm chứng cho Tin Mừng một cách hữu hiệu hơn.

Giai đoạn thực thi mà Giáo hội hiện đang bước vào không còn là việc thảo luận lý thuyết, mà là biến những ý tưởng này thành hiện thực tại mỗi giáo xứ, mỗi gia đình và mỗi lớp giáo lý. Sứ mạng này đòi hỏi sự dấn thân của tất cả mọi người, nhưng đặc biệt là những người trực tiếp làm việc với việc đào tạo đức tin – những giáo lý viên. Họ chính là tuyến đầu trong việc biến giáo dục đức tin thành một hành trình hiệp hành thực sự.

Theo Đức Giám mục John Persaud, Phó Chủ tịch Hội đồng Giám mục Antilles, tháng Giáo lý được cử hành vào tháng 9 hàng năm cũng là dịp để các giáo lý viên nhìn lại những thách thức và cơ hội trong thế giới hôm nay. Ngài thừa nhận rằng sau đại dịch Covid-19, việc đưa các em trở lại với việc học giáo lý trực tiếp là một thách thức lớn. Các giáo xứ đã phải kết hợp việc dạy học trực tiếp với phương pháp trực tuyến, đồng thời khuyến khích mô hình giáo lý loan báo Tin Mừng căn bản (kerygmatic catechesis) trong các gia đình. Những thay đổi này hoàn toàn phù hợp với Tài liệu Hướng dẫn Giáo lý mới (Directorium pro Catechesi), vốn nhấn mạnh sự thích ứng và đổi mới trong việc đào tạo đức tin. Tài liệu này nhắc nhở rằng: “Giáo lý phải trở thành một lời loan báo sự cứu rỗi, có khả năng chạm đến trái tim của những người trẻ”.

Giáo lý viên: Cầu nối liên kết giữa Giáo lý và Hiệp hành

Một bên của cán cân là giáo lý, được Tông huấn Catechesi tradendae định nghĩa là “một nền giáo dục trong đức tin của trẻ em, người trẻ và người lớn”. Đức tin, một ân ban hay một tia lửa từ Thiên Chúa trong Bí tích Rửa Tội, được thổi bùng thành ngọn lửa nhờ một phương pháp sư phạm liên tục, hữu cơ và có hệ thống gọi là giáo lý. Mọi người đều được sinh ra với vô số tiềm năng và cần một hệ thống giáo dục chính thức hoặc không chính thức để khơi dậy những tiềm năng đó.

Vì vậy, giáo lý gói gọn đức tin của Giáo hội trong mầu nhiệm Thiên Chúa được mặc khải nơi con người và sứ mạng của Đức Giêsu Kitô (Thánh kinh) và thực hành của Giáo hội qua nhiều thế kỷ (Thánh truyền), rồi chuyển giao lại trong một hình thức phù hợp với con người mỗi thời đại. Đây là một đức tin sống động, được minh chứng bởi vô số chứng nhân qua các thế kỷ khi họ đối diện và vượt qua các cuộc bách hại tôn giáo, bất công xã hội, đau khổ và khó khăn kinh tế xã hội.

Ở đầu cán cân kia là hành trình hiệp hành hiện tại, và cuốn cẩm nang đóng vai trò là một lộ trình cho Dân Chúa, những người cùng nhau lắng nghe nhau, và cùng nhau phân định xem Chúa Thánh Thần đang nói gì với Giáo hội hôm nay. Trên hành trình đức tin này, sự phân định bao gồm việc mỗi người mạnh dạn nói lên và chăm chú lắng nghe những trải nghiệm đức tin thô sơ của nhau.

Ở điểm tựa hoặc cầu nối giữa giáo lý và hành trình hiệp hành là các giáo lý viên – những người được giao phó nhiệm vụ truyền lại đức tin. Tài liệu Hướng dẫn Giáo lý mới Directorium pro Catechesi khẳng định: “Giáo lý viên là chứng nhân và người đồng hành”. Trong tác vụ đào tạo đức tin, họ đóng một vai trò trung tâm trong việc phát triển mối quan hệ độc đáo giữa việc dạy đức tin và hành trình hiệp hành.

Câu chuyện Emmau: Mô hình giáo dục đức tin

Để giúp các giáo lý viên hiểu rõ hơn vai trò then chốt của mình, chúng ta có thể sử dụng câu chuyện về các môn đệ trên đường Emmau như một mô hình giáo dục đức tin.

Thứ nhất, các giáo lý viên chủ động hòa mình vào cuộc sống hỗn loạn và phức tạp của mọi người, như Chúa Giêsu đã làm với các môn đệ đang bối rối, hoang mang và chán nản. Cha mẹ, linh mục và người đào tạo đức tin dành thời gian trong quá trình đào tạo để hỏi: “Điều gì đang xảy ra?”; “Bạn cảm thấy thế nào?”; “Bạn đang nghĩ gì?”. Những câu hỏi như vậy tạo ra không gian an toàn, đáng tin cậy để những người tham gia nói chuyện một cách tự do và can đảm về những trải nghiệm cuộc sống của họ trong mối quan hệ với đức tin của mình.

Thứ hai, khi những người tham gia nói chuyện, các giáo lý viên lắng nghe chăm chú những câu chuyện của họ về nỗi buồn và niềm vui, thất bại và thành công, thất vọng và mãn nguyện, tuyệt vọng và hy vọng. Các giáo lý viên lắng nghe mà không phán xét, không phân tích, nhưng chỉ đơn giản là đón nhận những gì đang được nói ra, như Chúa Giêsu đã làm với các môn đệ Emmau.

Thứ ba, sau khi đã lắng nghe bằng “đôi tai của trái tim”, các giáo lý viên có thể liên kết những câu chuyện được kể với kho tàng phong phú của đức tin Kitô giáo được hé mở trong Kinh Thánh và truyền thống của Giáo hội. Theo cách này, điều cần thiết là các giáo lý viên phải có kiến thức về những câu chuyện Kinh Thánh phong phú và sự giàu có của truyền thống Giáo hội để giúp những người tham gia nhận ra sự hiện diện của Chúa Thánh Thần trong hoàn cảnh cuộc sống hiện tại của họ.

Thứ tư, mô hình Emmau chứng tỏ tầm quan trọng của cộng đoàn và lòng hiếu khách trong việc đào tạo đức tin. Giáo lý là một tác vụ được thực hiện trong bối cảnh cộng đoàn bởi vì ngay từ đầu sứ vụ của mình, Chúa Giêsu đã chọn Mười Hai môn đệ để sống hiệp thông với Người, và như Tài liệu Aparecida của Giáo hội Mỹ Latinh giải thích “đức tin giải thoát chúng ta khỏi sự cô lập của cái ‘tôi’, bởi vì nó dẫn chúng ta đến sự hiệp thông”. Chính trong sự hiệp thông mà những người tham gia khám phá ra không chỉ sự đoàn kết, mà còn là truyền thống đức tin mang lại cho họ ý nghĩa cho hoàn cảnh hiện tại. Vì thế, trong câu chuyện của thánh Luca, Chúa Giêsu Phục Sinh đã ở lại và cùng ăn với họ, và sau đó họ đã tuyên xưng: “Lòng chúng ta đã chẳng bừng cháy lên sao”.

Ở cuối câu chuyện, chúng ta thấy rằng cách tiếp cận giáo lý của Chúa Phục Sinh không chủ yếu là dạy giáo lý hay chuẩn bị các môn đệ cho các bí tích, mà là đồng hành với họ, giúp họ lớn lên trong đức tin, để chuẩn bị cho sứ vụ. Sự lớn lên trong đức tin đó bao gồm sự hoán cải, thay đổi hướng đi của cuộc đời họ từ việc nhìn bằng con mắt của cảm xúc và suy nghĩ, sang nhìn bằng con mắt của đức tin để chuẩn bị cho sứ vụ.

Thông qua sự hiệp thông và tham gia, các giáo lý viên có trách nhiệm to lớn trong việc chuẩn bị cho trẻ em, người trẻ và người lớn cho sứ vụ. Họ phải có kiến thức sâu sắc về hành trình hiệp hành và trải nghiệm sự hoán cải cá nhân của chính mình để chuẩn bị đồng hành với những người khác hướng tới sự hoán cải và để chính họ cũng được sai đi.

Giáo lý viên: Tác nhân của một Giáo hội Hiệp hành

Trong thông điệp gởi các giáo lý viên Antilles nhân ngày giáo lý được cử hành vào tháng 9 năm nay, Đức Giám mục John Persaud đã đưa ra lời kêu gọi họ trở thành những tác nhân của một Giáo hội Hiệp hành.

Đức Giám mục khuyến khích các giáo lý viên hãy hình dung một Giáo hội nơi sự bình an và tình yêu đích thực nở rộ, và các tạo vật ca ngợi Thiên Chúa vĩnh cửu. Đó là một Giáo hội tích cực làm cho lời cầu nguyện “Nước Cha trị đến” trở thành hiện thực. Tầm nhìn này nhấn mạnh tại sao vai trò của các giáo lý viên như những tác nhân của một Giáo hội Hiệp hành là một vinh dự - nó liên quan đến việc hợp tác với Chúa Thánh Thần trong việc hình thành các tế bào của thân thể Chúa Kitô.

“Tôi muốn đề nghị rằng chúng ta không coi thừa tác vụ này như một thách thức, mà như một vinh dự để đào tạo dân Chúa trở nên giống hơn với con người mà chúng ta được kêu gọi trở thành”.

Để trở thành những tác nhân của một Giáo hội Hiệp hành, các giáo lý viên phải là những con người của hiệp thông và cầu nguyện, cả cá nhân lẫn tập thể. Đức Giám mục mời gọi họ khám phá những phương pháp mới để nuôi dưỡng sự thân mật với Chúa Kitô, với nhau, với chính mình và với công trình tạo dựng.

“Các giáo lý viên, những tác nhân của Giáo hội Hiệp hành, chúng ta hãy bắt đầu bước đi trên hành trình này, nơi mỗi người cảm thấy mình thuộc về ngôi nhà chung của chúng ta, nơi họ có thể được chữa lành, nở hoa và lớn lên, và cùng nhau phục vụ toàn thể thế giới của con người và môi trường tự nhiên”.

Tháng 9 năm nay là lời mời gọi mỗi giáo lý viên sống trọn vẹn sứ mạng của mình trong dòng chảy hiệp hành của Giáo hội. Sứ mạng này đòi hỏi sự khiêm tốn, lắng nghe, dấn thân và tình yêu. Giáo lý viên đang góp phần làm cho Giáo hội trở thành một cộng đoàn hiệp thông, tham gia và làm chứng. Trong hành trình này, như lời Đức Thánh Cha Lêô XIV gởi đến các giáo lý viên Việt Nam dịp lễ Chân phước Anrê Phú Yên ngày 26/7 vừa qua, “nhờ chính lời dạy dỗ và gương sống của các con mà biết bao thiếu nhi và người trẻ được dẫn vào tình bạn với Chúa Giêsu”. Và Ngài khuyến khích các giáo lý viên “giữ cho di sản đức tin, gia đình và văn hóa luôn sống động, tự tin và vui mừng khi chia sẻ chúng”.

Vatican News